By Kenan 
Borsada Devre Kesme Nedir? Neden Kesilir?
Devre kesici nedir? Bu kavram anlık olarak endekste %5 ve %7’lik değer kaybı olmasıyla tetiklenerek, yatırımcıların panik işlemleriyle zarar görmesini minimum seviyeye indirmek için kullanılır.
Hisse senedi özelinde devre kesici, ilgili şartlar ile tetiklenerek varlığın alım-satım işlemlerini durdurmaktadır. Devre kesmenin süresi bittiğindeyse, yeniden emir toplama işlemi aktifleştirilir. Emir toplama işlemi ardından eşleştirme sürecinde yeni fiyat tespit edilmekte, hisse senedi işlemleri için tek fiyat metodu ile tekrar açılmaktadır. Bu içerikokurlarımızı bilgilendirmek için hazırlanmıştır. Bu nedenle herhangi bir yatırım önerisi içermemektedir.
Devre Kesici Neden Kullanılır?
Devre kesici neden kullanılır? Bu soru için verilebilecek pek çok cevap bulunmaktadır. Ancak borsa içinde temel amaçları aşağıda olduğu gibidir.
• Piyasayı stabil hale getirme
• Fiyat manipülasyonunu önleme
• Sistem risklerini düşürme
Bu bakımdan devre kesicinin farklı amaçları bulunmaktadır.
Piyasa Stabilitesini Sağlama
Ani fiyat dalgalanmaları paniğe neden olarak piyasanın istikrarının bozulmasına neden olabilir. Devre kesiciler bu gibi hallerde piyasayı sakinleştirerek, dengeli bir ortam oluşturmayı hedefler.
Fiyat Manipülasyonunu Önleme
Bazı durumlarda kötü niyetli kişiler tarafından gerçekleştirilen manipülasyonlar neticesinde fiyatlar hızla yükselebilir ve düşebilir. Bu tür manipülasyonların etkisini limitlemek için, devre kesiciler önleyici olarak kullanılır.
Sistem Risklerini Düşürme
Tüm bunların yanı sıra devre kesiciler sistem risklerini düşürmede de sıklıkla tercih edilmektedir. Piyasaların altyapılarının ve işlem yapan sistemlerin herhangi bir sorunla karşılaşması durumunda devre kesici aktifleştirilir. Bu sayede piyasalarda, risksiz işlem yapılır.
Devre Kesicilerin Süresi Ne Kadar?
Devre kesici nedir? Sorusunun yanıtını bu şekilde de verilmelidir. Devre uygulanma zamanı değişmekte olup süreler de farklılaşabilmektedir. Fakat genel olarak her piyasada ya da hisse senedi kapsamında devre kesici zamanları bulunmaktadır. Devre kesiciler min. 10 dakika, maks. 39 dakika şeklinde geçeridir.
Devre kesicinin tüm aşamaları bittiğinde ise uygulama otomatik olarak sonlanır. Genel olarak borsa içerisinde uygulanan devre kesicilerden önce, borsa 20 dakika kadar işlemlere yönelik kapatılmaktadır Ardından da emir toplama süresi başlamakta olup 5 dakikadır. Talep edilen fiyatların değerlendirilmesi ardından fiyat belirlenmektedir. Aşama ardından da eşleştirmeler 5 dakika içinde gerçekleştirilerek, borsa yeniden kullanıma açılmaktadır.
Devre Kesicide Hisse Alınır Mı?
Devre kesicide hisse alınır mı? Bu sorunun yanıtı da pek çok kişi tarafından merak edilmektedir. Kesici uygulaması otomatik aktif hale gelmekte olup manuel olarak yapılmaz. Limitlerine kadar tüm işlemler normal olarak sürmektedir. Fakat hisse değeri, daha öncesinde belirlenen limitleri geçtiği taktirde; limit fazlası olan işlemler için iptal emri kullanılır. Akabinde devre kesici devreye girer.
Devre kesici çalıştığı andan itibaren emir toplamaya geçilmekte olup fiyatlar bu aşamada teoriktir. Bu aşamada işlem miktarları da yansıtılmaktadır. Bir süre boyunca da piyasada yeniden emirler alınarak; eşleşmeler yapılmaya başlanır. Süreç tamamen bittiğinde ise, hisse alım ve hisse satım işlemleri normal seyrinde devam eder.
Devre Kesici Türleri Nelerdir?
Borsa içerisinde devre kesici uygulaması farklı türlere sahiptir. Ancak bunların bazı türleri yaygındır. Artış Devre Kesici onlardan biridir. Hisse senedi fiyatının belirli bir seviyeye gelmesi ardından işlemlere ara verilmesine olanak tanımaktadır.
Azalış devre kesici terimiyse, kağıdın yani hisse senedinin fiyatının bir anda belli bir seviyede düşmesinden sonra; işlemlerin durdurulmasına verilen isimdir.
Bu iki devre kesici türünün yanı sıra iki yönlü devre kesici de mevcuttur. Bu hem yükselmesi hem de düğmesi ardından işlemlere ara verilmesini sağlamaktadır.
Devre Kesici Hisseyi Nasıl Etkiler?
Devre kesici terimi ani ve aşırı fiyat dalgalanmalarını kontrol altına almayı amaçladığı için devre kesici uygulandığı zaman hisse senetlerinin fiyatlarında değişimler yaşanabilir. Söz konusu değişimler hisse senedi değerinde kısa süreli dalgalanmaya neden olabilir.
Bu süreçler dışında uygulandığı taktirde, piyasada ciddi işlem azalması yaşanabilmektedir. Ayrıca farklı etkiler de gösterebilir. Uygulamalar alakalı borsanın tespit ettiği kurallar çerçevesinde gerçekleşmektedir. Devre kesici likiditeyi azaltabilir. Zira piyasa askı altına alındığı zaman işlem yapma imkânı limitlidir. Lâkin durum ani ve aşırı fiyat dalgalanmalarının kontrol edilmesine yardım edebilir.